Αποκρυπτογραφώντας 58 αρχαία ναυάγια

Πηγή: In.gr / 15.12.2020

Tο καλοκαίρι του 2015 ο Γιώργος Κουτσουφλάκης, ένας από τους πιο έμπειρους Έλληνες ενάλιους αρχαιολόγους, δέχθηκε ένα τηλεφώνημα. Στην άλλη γραμμή του τηλεφώνου βρισκόταν ο δύτης Μανώλης Μύτικας, μόνιμος κάτοικος των ακριτικών Φούρνων. Ο δύτης έθεσε υπόψη του έναν μακροσκελή κατάλογο αποθέσεων κεραμικής στον βυθό του αρχιπελάγους των Φούρνων, που είχε καταγράψει με δική του πρωτοβουλία. «Ίσως αυτή η επαφή να υπήρξε και η πλέον καθοριστική για την έναρξη της έρευνας το ίδιο έτος» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο Γιώργος Κουτσουφλάκης, διευθυντής σήμερα της ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας που πραγματοποιείται στη θαλάσσια περιοχή.

«Ξέρετε, η επιλογή ενός ερευνητικού πεδίου είναι πάντα αποτέλεσμα πολλών συνιστωσών. Η αρχική αφορμή για την επιλογή του αρχιπελάγους των Φούρνων τοποθετείται πολλά χρόνια πίσω, το 2006, όταν ανέλαβα να μελετήσω και να δημοσιεύσω μία συλλογή εμπορικών αμφορέων στο μουσείο του Αγ. Κηρύκου Ικαρίας. Όλοι τους είχαν αλιευτεί από ψαράδες, οι περισσότεροι από την περιοχή των Φούρνων. Την ίδια εποχή διαπίστωσα ότι υπήρχαν στο αρχείο της Υπηρεσίας μου υποδείξεις ναυαγίων από Καλύμνιους σφουγγαράδες που δεν είχαν επιβεβαιωθεί ποτέ έως τότε. Αλλά και η ίδια η γεωμορφολογική κατάτμηση του αρχιπελάγους αυτού ήταν πολύ ιδιόμορφη, σχεδόν καλούσε τον ερευνητή από μόνη της».

Η «πρωτεύουσα» των 58 αρχαίων ναυαγίων

Το 2015 ξεκίνησε λοιπόν ξεκίνησε η έρευνα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στην περιοχή, με τη σύμπραξη του αμερικανικού ιδρύματος RPM Nautical Foundation, το οποίο είχε ήδη δραστηριοποιηθεί σε παρόμοιες έρευνες στην Ιταλία, στη Μάλτα, στην Τουρκία και στην Αλβανία. Και το αποτέλεσμα τούς δικαίωσε: τον Σεπτέμβριο του 2015 μέσα σε 11 ημέρες εντοπίστηκαν 22 ναυάγια. Σήμερα, μετά από τέσσερα χρόνια εντατικής διερεύνησης, ο συνολικός αριθμός των ναυαγίων φθάνει τα 58. Επομένως δίκαια πιθανόν το αρχιπέλαγος των Φούρνων έχει χαρακτηριστεί ως η «παγκόσμια πρωτεύουσα των αρχαίων ναυαγίων», αν και ο διευθυντής της έρευνας κ. Κουτσουφλάκης αποστρέφεται τον χαρακτηρισμό αυτόν.

Τι σηματοδοτούν τα 58 αυτά ναυάγια για τον ρόλο των Φούρνων στις διαδρομές της αρχαίας ναυσιπλοΐας; «Είναι καταρχήν απόρροια των τεσσάρων χρόνων εντατικής διερεύνησης. Δεν υπάρχουν συγκριτικά δεδομένα από άλλα παρόμοια συμπλέγματα νησιών στο Ανατολικό Αιγαίο, καθώς η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει σκύψει πάνω τους ακόμα με την ίδια ζέση» ξεκαθαρίζει ο Γιώργος Κουτσουφλάκης.

«Αν κάτι απέδειξε η έρευνα αυτή, είναι ότι οι παραγνωρισμένες μικρές νησιωτικές κοινότητες στο Αιγαίο, που πέρασαν στη λήθη της Ιστορίας και σπανίως μνημονεύονται από τους αρχαίους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς, έχουν παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην αρχαία ναυσιπλοΐα ως ενδιάμεσα «πατήματα», πολύ μεγαλύτερο από ό,τι η ιστορική τους απήχηση αφήνει να διαφανεί. Πρόκειται μάλιστα για ναυάγια που προέκυψαν περισσότερο ως απόρροια του μεγάλου ναυσιπλοϊκού φόρτου που δεχόταν η περιοχή παρά του συντελεστή επικινδυνότητας που φέρει».

< Πατήστε εδώ για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο
και να δείτε το πολύ πλούσιο φωτογραφικό υλικό >